Ag Kumanta si Ana Maria

 

Uean, Hangin Paeayo

 

Uean, Hangin Paeayo

Melchor F. Cichon

Dec. 28, 2019

 

Uean, hangin

Paeayo, paeayo.

Nagkaeaeuka eon ro narra namon;

Pati ro among bubongan nagkaeaapok eon;

Pati ro among paeay sa kaeanasan nagkaeaeumos

Ag ro kamaisan namon sa kabukiran

Hay nagkaeahapay, nagkaeabali.

Ano eon lang ro among inugbayad sa among utang?

Gusto eon gid namon ni Inday magkaroling

Ag mag-ililimaw sa lamesa

Agod mag-ihapon kaibahan kanday Lolo ag Lola.

Owa eon ngani kami kasimba ku Paskwa

Bangod sa pag-abot ku among

Santatitang Bisitang si Ursula.

Balik ka eang galing sa Hunyo

Uean ag hangin.

Indi mo eang pagdaehon

Si Yolanda ag si Ursula.

Aswang!

 

Aswang!

ni Melchor F. Cichon 

June 14, 2013

Habatian ko man lang ra sa magueang ko.

Hatabu kuno ra sa Sta. Cruz, Lezo, owa eang ako kasayod kon kan-o ra.

Pero raya ro estorya.

Si Nay Diday hay gaeaha it puto. Ag kon mag-eaha imaw hay mga alas dos it kaagahon.

Ag siyempre kon mag-eaha ka it puto hay gapainit ka gid it tubi kon siin ro puto nga sa sueod it lata hay ginapaasuhan sa gabukae nga tubi.

Samtang gaeaha imaw it puto hay may nabatian imaw nga tunog it ginaeapakan nga liay it niyog. Ro andang baeay hay may pinsa ag ginasarhan ra kon gabii. Pero nga kahangawa si Nay Diday kon ham-at may nagaeapak ku andang liay sa andang uto. Maraya pa eang nga oras nga habatian nana ro pagkaeas ku mga liay sa andang idaeom it baeay. Sa kahadlok nana nga may aswang sa andang uto, hinakwat ni Nay Diday ro lata nga ginaeahaan nana it puto ag gulping binubo ra sa may nagakaeas-kaeas nga lugar. Anang habatian nga may nagdaeagan. Ag gulping naghipos.

Nagpadayon si Nay Diday sa pag-eaha it puto.

Pagkaagahon nag-eapta ro balita nga si Lola Usyang (bukon it anang matuod nga ngaean) nga ginakuno-kuno nga aswang hay napasu halin sa ueo hasta sa anang eawas.

Bangod pobre, owa gindaea ku anang mga kaigbataan ag mga kaeapit si Lola Usyang sa ospital.

Pagkalipas it mga daywang dominggo hay namatay si Lola Usyang bangod sa mga pasu nga naaguman na.

Pag-eaom Ni Inday

Pag-eaom Ni Inday

ni Melchor F. Cichon

December 25, 2020

 

Pag-eaom ni Inday

Hay mas manamit ro sabaw

Nga mahigup na

Sa Ermita

Ku sa tinuea nga gina-eaha ni Nanay na.

Busa nag-eumpat gid imaw

Sa pantaw

Agod maka-eaas

Sa dayok

Ag kamote.

Pag-eaom na

Nga ro pataw

Nga maangkit-angkit na

Sa naga-idlap-idlap

Nga siyudad

Ay madilap-dilapan na.

Pag-eaom na

Hay mas mahayag ro ugsad

Sa gapueaw nga siyudad

Ku sa buean sa kaeanasan.

Owa imaw kasayod

Nga mas mahugot

Ro pagbueabod it hueas sa liog na

Sa Manila

Ku sa kaeanasan.

Christmas Day

 

Christmas Day--

no rescuers to save

Typhoon Ursula's victims

**Melchor F. Cichon

December 25, 2019

 

Christmas--

houses feed

the fire

**

Melchor F. Cichon

December 25, 2019

Pamatii

 

Pamatii

Ni Melchor F. Cichon

1999

 

Pamatii.

Ro Ormoc ag ro Bukid Pinatubo

Hay nagahambae.

May daea sandang

Kaki nga tubi

Ag asol nga kaeayo.

Panumdumon mo

Ratong mga bangkay

Nga gin-anod sa nagapaniapi nga suba

Ag

Mga baeay nga gintabunan

It lahar.

Pamatii.

Ro haeakhak

Ag kaeay

Ku ginansiya

Ni Don Pepe

Sa anang pagputoe it troso.

Pagsubok Lang Naman Ito

Pagsubok Lang Naman Ito
ni Melchor F. Cichon
December 22, 2015

Hindi kung sino ang nanalong Miss Universe 2015,
Hindi kung sino ang natalong Miss Universe 2015,
Hindi kung sino ang nagkamali sa pagproklama ng Miss Universe 2015,
Hindi kung sino-sino ang nagalit sa kamaliang ito,
Hindi kung sino-sino ang natuwa sa pangyayaring ito,
Hindi kung sino-sino ang hindi sumunod sa pangakong,
Libre ang pagpaparlor kapag manalo ang Miss Phillippines sa pagka Miss Universe,
Hindi kung sino-sino ang makikinabang sa mga pangyayaring ito,
Ang mahalaga ay ang bawat isa sa kanila ay nagpakita ng isang kahanga-hangang ugali,
Sa pagtanggap ng katotohanang siya ay natalo at nanalo,
Sa pagtanggap ng responisibilidad ng pagkakamali.
Lahat na ito ay pagsubok lamang ng Maykapal
Sa mas mabigat pang pagsusubok sa ating buhay.

Scam Doon, SARS Dito

Scam Doon, SARS Dito
Ni Melchor F. Cichon

Masaya ka
Dahil nagka-Edsa.
Akala mo'y malaya ka na.

Hindi pa!

Nabasa mo ba ang mga headlines?
Kidnapping doon,
Kidnapping dito.
May scam doon, may SARS dito.
Tumaas daw ang GNP natin,
Subalit dumarami naman ang mga taong-grasa sa kalye.
May pundo daw
Para sa batsi roon,
Sa batsi rito,
Subalit abortion road naman
Ang nararaanan ninyo.

Masaya ka
Dahil nagka-Edsa.
Akala mo'y malaya ka na.

Ngunit bilanggo pa rin tayo
Sa utang doon,
Sa utang dito,
Sa scam doon,
Sa SARS dito.

Liso

Liso
Ni Melchor F. Cichon
Luyag ni Ambeth magtulon sang liso sang santol, bisan ginwarningan na sya sang iya amay. Domingo sang hapon, nagbakal sya sang tatlo ka santol. Gin-ubos niya tulon ang mga liso. Pagka-aga, nagguwa sa iya mga dalunggan ang mga sanga kag dahon sang santol. Ang gamot naglusot sa iya buli.

haiku, owa't katapusang kanae

owa't katapusang kanae--
sa binit it pilapil
galingling ro puyo sa ugsad
***Melchor F. Cichon
Dec. 16, 2020

Kon Paalin Nag-umpisa Sa Paghambae Ro Mga Taga-Panay

Kon Paalin Nag-umpisa Sa Paghambae Ro Mga Taga-Panay

Ni Melchor F. Cichon

December 14, 2011

 

 

Pagbuka ku botong kon siin si Makusog ag si Ambong naghalin, mahipos ro kalibutan. Owa’t eabot sa mga huni it kapispisan, ag mga tunog ku mga ayam, kuring, kanding, anwang, baka, kabayo ag iba pa nga mga kasapatan, owa gid sanda’t  mabatian nga tunog sa andang palibot. Kon may gusto nga hambaeon si Makusog kay Ambong, ginakuhit nana imaw, o masinyas.  Kon gusto nana nga magpaeapit si Ambong kana hay ginapaypayan eang nana. Ro mabahoe nga problema ni Makusog ag ni Ambong hay kon matunod eon ro adlaw. Mayad eang kon ugsad ay mahayag ro anda nga palibot.

 Sangka agahon nga magaeum ro kaeagitan, nag-agto si Makusog  sa Maeara, sangka sapa-sapa sa Lezo, Aklan. Naglingkod imaw sa sangka tuod nga maeapit sa tubi. Ginpamatyagan nana ro matin-aw ag malinong nga tubi it sapa. Ag gulpi nga may nagpuka. Owa magbuhay hay may nagpuka pa gid. Ginsunod nana ro tunog it pagpuka—tsok! Gintandaan nana ra. Sa anang piniino hay isugid nana ro ana ngara nga habatian sa anang asawa nga si Ambong.

            Pagtindog na hay may naghuni nga paka—kla, kla, kla.  Mangan-angan hay may nabatian pa gid imaw nga huni it paka—kla, kala, kla.

Ginsunod nana ro tunog ngara sa anang paino-ino.  Sa isip na, siguro naga-istoryahanay ro daywang paka. Siguro mana hay baye ag eake rato sanda. Mayad pa mana ro paka naga-estoryahanay, buko’t paris kamon ni Ambong nga gakalablitan o nagasinyasan eang.

            Pag-abot ni Makusog sa andang eangbon, nagsinggit si Makusog kay Ambong: Kla! Kla! Kla!

Nagsabat si Ambong: Kla! Kla! Kla!

Rato ro umpisa ku paghambae it mga tawo sa Panay.

 

****

Ro Una Nga Paghambae It Mga Tawo sa Panay

 

1. Mahipos ro palibot sa pagguwa ni Makusog at ni Ambong sa botong.

2. Ro huni eang it mga pispis, ag tunog eang it mga isda, paka ag iba pa nga mga animal ro mabatian.

3. Kon magcommunicate si Makusog ag si Ambong hay nagasinyas eang sanda.

4. Sangka agahon, nga magae-om, nag-agto sa Maeara si Makusog .

5. Nabatian nana ro mga puka it mga isda, ag ro huni it mga paka.

6. Pag-abot ni Makusog sa andang baeay, naghambae si Makusog kay Ambong.

7. Tsok! Tsok!

8. Nagsabat si Ambong: Tsok! Tsok!

9. Naghambae pa gid si Makusog it Kla! Kla!

10. Nagsabat si Ambong it Kla! Kla!

11. Rato ro umpisa it paghambae it mga tawo sa Panay.

 

 

Ugsad

 ugsad--
gin-eakbangan ko ro handong
kang nobya
**Melchor F. Cichon.
December 13, 2017

The Whisper

 The Whisper
by Melchor F. Cichon

Aboy-aboy, batya and patadyong
Listen to my heartbeats.
The chain I have with you
Is a cross to my calvary.
My parents told me
To just wipe away my biting tears
And put ice on my swollen lips,
A gift from my husband's quick fists.
I have become his tail, my parents say,
After I have pressed my thumb
On our marriage contract.
Aboy-aboy, batya and patadyong,
It's not a sin, isn't it
To put off my chain from you
And march in the streets

With closed fists?

Fiesta, Tapos Na!

Pista, Tapos Na!
ni Melchor F. Cichon
Dec. 10, 2020

Tapos na ang pista!
Nabusog ba
Ang inyong mga bisita?
May take home ba silang
Fried chicken at apritada?

Tapos na ang pista!
Pero, teka muna.
Ang utang mo ba'y
Nabayaran na?

At baka ang bigasan ninyo
Ay malalim na.

Dapithapon

 

Dapithapon
Melchor F. Cichon.
December 22, 2016
Revised: Dec. 22, 2016

Dapithapon noon
Nang muli tayong nagkita
Sa tulay ng Kalibo.
Pinapanuod mo rin noon
Ang paglubog ng araw.
At napangiti ako
Dahil nabigyan muli
Ng bagong buhay
Ang ating pag-ibig.
Dapithapon din kasi noon
Nang magpaalam ka sa akin
Dahil may bago ka ng pag-ibig.
Mabuti na lang at
Naghiwalay ang inyong landas.
At ngayong
Dito na muli tayong magkasama
Sana bumalik muli
Ang sariwang hanging
Dumadampi sa ating mga pisngi.
Di katulad ngayong
Malagkit na
Dahil sa mga usok
Ng mga dumaraang tricycle, jeepney at track.
At mula ngayon,
Ang panunuurin na natin
Ay ang pagsikat na ng araw
At ang pagsikat ng kabilugan ng buwan.

Antonyms

Antonym 1

Samtang gapamugon it pagtanum

Si Toto ag ra Nanay sa eanas ni Nay Juaning,

Ra Tatay gainung-ong it tuba

Sa baraka ni Nay Pilay.

***Melchor F. Cichon

Dec. 3, 2020

 

Antonym   2

Kon sa kampo,
Brigadier General si Tatay;
Pero kon sa baeay,
Commander-in-Chief si Nanay.
**Melchor F. Cichon

Antonym 3

 Habang nanaginip pa si Nanay
Sa kama,
Si Tatay ay nagsasaing at nagluluto ng ulam
Sa kusina.
**Melchor F. Cichon

Antonym 4

Ay Tatay ro kapital ag labor;
Imaw pa gid ro gabaligya.
Pero ay Nanay tanan
Ro kabak-eanan.
**Melchor F. Cichon

Antonym 5

Ro ideya naghalin kay Mr. Cruz,
Imaw pa gid ro nagtapos;
Pag-abot it evaluation,
Tanan ro credit nag-agto kay Supervisor. 

Antonym 6

Nagsugo si Hepe nga tanan nga pulis
Indi matawag nga overweight
Ro indi magsunod, malimpyo sa plaza.
Pagtaliwan it sang domingo si Hepe ro nagsilhig sa bilog nga plaza.

Antonym 7

Ginsugo ni Mario
Ra gaugod-ugod nga nanay
Nga magsilhig sa atubadngan
Ku andang gahapay-hapay nga baeay.

 

 

 

Ikaw Pa Rin Ang Pinapangarap Ko

 

Ikaw Pa Rin Ang Pinapangarap Ko

Melchor F. Cichon

November 20, 2016

 

Sabi ko,

Buburahin ko na

’Yong mahapdi kong kahapon

Kaya lang kapag nakikita ko ang paglubog

Ng araw at ang paglitaw ng buwan

Maalala ko na naman muli

Yaong dapithapon

Sa Luneta at sa dalampasigan ng Boracay

Kung saan natin binuo

Ang mabungang pag-ibig.

Sabi ko

Makakakita pa rin ako

Ng makakapalit sa pag-ibig mo

Ngunit hanggang pangarap lang yon

Dahil ikaw pa rin

Ang pinapangarap ko.

Ikaw pa rin

Ang pinapangarap kong

Mamahalin

Hanggang lumubog ang araw ko.

Visa

 

Visa

Melchor F. Cichon

Nov. 21, 2015

 

May plano nga mapa-Hong Kong kami nga magpamilya.

Hangawa gid ako ay rang visa hay owa man gihapon mag-abot, samtang ro mga visa kang mga magueang hay nabaton eon nanda tanan. Imaw man ro visa kang Nanay ag kang Tatay. Bangod kara hay ginpangutana ko si nanay kon ham-at owa man gihapon mag-abot rang visa.

Gindaea ako kang nanay sa andang kwarto ni Tatay. May kwarto man abi ako nga ginatueogan. Ginbuksan ni Nanay ro anang baoe. Ag ginpakita kakon rang birth certificate.

“Inay,” hambae ko, “ham-at eain rang ngaean ag rang apelyedo sa ngaean ag sa apelyedo nga ginagamit ko? Ham-at bukon it pareho ra sa apelyedo nanday manong ag nanday manang? Sin-o gid baea ako? Sin-o gid rang mga ginikanan? Ham-at iya ako kinyo?”

Raya ro mga pangutana ko kay Nanay pagkakita ko kang certificate of live birth. Sa akon nga certificate of live birth rang ngaean hay Lydio Aguirre, pero ro ginadaea ko nga ngaean halin sa pag-iskuyla ko sa Kinder hasta makaron hay William de los Reyes.

Owa eangi magsabat si Nanay. Gintawag na rang magueang nga baye, si Sean Marie.

“Nang, ham-at eain ah rang ngaean sa certificate of live birth ko ku sa pangaean nga ginagamit ko?”

“Toto, bukon kita’t magmaeanghod! Gin-adopt ka namon halin sa pag-unga kino. Pero hasayran mo man nga ro pagtratar namon kimo hay pareho eang man nga manghod ka namon. Kon ano ro amon nga ginakaon, imaw man ro imo. Kon magpiknik kami, kaibahan ka man. Kon magsueod kami sa sine, kaibahan ka man. Ginpaeskuyla ka man namon hasta makatapos ka king kurso nga civil engineering. Ag makaron hay engineer ka eon. Ring apelyedo hay pares man ku amon.”

“Abu gid ngani rang pagpasaeamat kinyo ay mayad gid ro inyong pag-atipan kakon hasta makaron. Pero sin-o gid baea rang mga magueang? Siin sanda ag kon buhi pa sanda? Kon pwede gusto ko gid sanda makita ag makupkupan. Kon owa sanda, owa man ako riya sa kalibutan makaron.”

Naghipos si Manang. Owa man kakon ginsugid ni Nanay kon sin-o ag kon siin gid rang mga magueang.

Birthday kang amigo. Ginkangay ako nga mag-agto sa andang baeay. Pag-abot ko rito hay igto man rang mga klasmeyt sa college. Ag kabarkada kang klasmeyt. Samtang gakaon-kaon kami hay may ginpakilaea kakon ra barkada kang klasmeyt. Hangawa ako ay pareho gid ro amon nga apelyedo, Aguirre. Ginpangutana ko imaw kon may kilaea imaw nga Jose Aguirre. Owa imaw kasayod pero hambae nana hay pangutan-on na si tatay na kon may kilaea imaw nga makaruyon nga ngaean. Samtang gainistorya rang mga kaibahan sa kaean-an hay naghambae kakon rang amigo nga tan-awon ko ro telephone directory, basi kon may ngaean nga Jose Aguirre. Owa man it Jose Aguirre pero may apelyedo nga Aguirre. Gintawgan ko. Ag ginpangutana ko kon may kilaea imaw nga Jose Aguirre. Ag nagsabat imaw nga huo. Pero igto eot-a imaw sa Ozamis Oriental.

Nag-uli ako nga galibog rang ueo. Gusto ko gid nga makilaea rang mga matuod-tuod nga mga ginikanan.

Gintawgan ko rang amigo nga pareho ro amon nga apelyedo. Naghambae imaw kakon nga buligan nana ako nga usuyon rang mga magueang. Pagtaliwan it sang dominggo, nagtext imaw kakon ag naghambae nga rang nanay hay igto gid man sa Ozamis Oriental. Kon gusto nana hay ibhan nana ako nga agtunan rang matuod-tuod nga mga ginikanan. Gin-agtunan namon imaw. Pag-abot namon sa andang baeay hay owa rang nanay. Owa man rang tatay. Rang nanay hay igto kuno sa ginaobrahan nana pero mauli man sa andang baeay agod magkaon it ilabas. Naghueat kami kang amigo sa anang pag-abot. Owa magbuhay hay hakita ko nga may nagsueod nga baye sa kurae. Hambae ku anang magueang hay imaw kuno rang matuod-tuod nga nanay. Nagtindog ako ag dumaeagan paagto kana. Nagpakilaea ako kana ag nagbisa sa anang alima. Ginkupkupan nana ako. Ginkupkupan ko man imaw it hugot.

"Anak," hambae na kakon, "patawara ako."

"Mabuhay eon kita nga ginpatawad, Inay," hambae ko.

Ginaagbayan nana ako samtang gapasueod kami sa among baeay.

Ham-at Ikaw Pa?

 

Ham-at Ikaw Pa?*

ni Imelda Papin

Gin-Inakeanon ni Melchor F. Cichon

Nov. 18, 2020

Ham-at ikaw pa ro ginausoy ko?

Ham-at ikaw pa ro ginahueat ko?

Ham-at ikaw pa ro ginapiniino ko?

Ham-at ikaw pa ro ginmahae ko?

Ham-at para kimo rang ginabatyag?

Kalipayang indi mapaparisan.

Ham-at ro pitik kang tagipusuon

Hay gapundo kon indi ka eon makit-an?

Ham-at indi mapahimtang kon indi ka mag-abot?

Ham-at ako nasakitan kon may unang mabatian?

Ham-at ikaw pa ro tanan?

Ham-at ikaw pa rang kinahang-ean sa kabuhi ko?

Ham-at ikaw pa Bing?

 

Ham-at ikaw pa Bing?

 

*This is not intended to be sung. I am just trying to translate it as a poem.

 

Minsan*
Imelda Papin

Minsan, dumarating sa buhay mo ang kabiguan
Minsan, ang pagluha ay di mo mapigilan
Minsan, nangyayari ang di inaasahan
Sa buhay mo, sa buhay mo
Minsan, parang ayaw mo ng ika'y mabuhay
Lungkot, ang s'yang naghahari sa iyong isipan
Minsan, nagtatanong ka sa iyong sarili
Anong nangyari sa buhay mo?
Minsan, umibig ng tapat ang aking puso
At nagtiwala sa kanyang mga pangako
Ngunit nakita ko, may iba siyang mahal
Minsan, anong sakit kung aking iisipin,
Ngunit di ko magagawang iwasan
'Pagkat sya lang ang inibig ng minsan.

 

Kon Amat
Imelda Papin

Gin-Inakeanon ni Melchor F. Cichon
Dec. 5, 2020

 Kon amat, gaabot ro dimalas sa pangabuhi mo
Kon  amat, ro pag-euha indi mapunggan
Kon amat, nagakatabo ro owa ginapaabot
Sa kabuhi mo, sa kabuhi mo
Kon amat, ingko indi mo eon gustong mabuhi pa
Kamingaw ro nagahari sa imong piniino
Kon amat, ginapangutana mo ring kaugalingon
Ano ro natabo sa kabuhi ko?
Kon amat, gahigugma it tampad rang tagipusuon
Ag magsalig sa anang mga pangako
Galing hakita ko, may iba kang mahae
Kon amat, ano kasakit kon piniinuhon ko,
Ugaling indi ko malikawan
Bangod imaw eang ro ginahigugma ko.

*This is not intended to be sung. I am just trying to translate it as a poem.

Kung Liligaya Ka Sa Piling ng Iba

Imelda Papin

 

Simulat-sapul mahal kita

nalalaman mo

Walang-wala sa loob ko

na iiwanan mo

Buong akala ko’y hanggang wakas

Bakit biglang nagbago

Balat-kayo lamang pala

Naniwala naman ako

Kung liligaya ka

sa piling ng iba

At kung ang langit mo

ay ang pag-ibig niya

Tututol ba ako

kung kagustuhan mo

Sapat na ang minsa’y

minahal mo ako

May bakas ka bang nakikita

sa aking mukha?

Masdan mo ang aking mata,

mayro’n bang luha

May hinanakit ba ako sa ‘yo

Sa palagay ko’y wala

Ginusto mong magkawalay

Wala akong magagawa

 

 

Kon Malipayon Ka Sa Euyo it Iba

Imelda Papin

Gin-Inakeanon ni Melchor F. Cichon

 

Halin kato, mahae gid kita.

Sayod ka nga

Owa gid sa piniino ko

Nga aywan mo.

Pag-eaum ko owa’t katapusan.

Ham-at gulpi nga nagbag-o?

Gapakuno-kuno ka eang gali.

Nagpati man ako.

Kon malipayon ka

Sa euyo it iba

Ag kon ro eangit mo

Hay ro pagmahae na,

Makontra baea ako

Kon kagustuhan mo?

Husto eon nga kato

Ginmahae mo ako.

May makita ka baeang marka

Sa uyahon ko?

Tan-awa rang mata,

May euha baea?

May sakit-buot baea ako kimo?

Sa panan-aw ko owa.

Ginusto mo nga magbueag,

Owa ako’t mahimo.