Introductory Speech on Dance-Drama nga Base sa mga Binaeaybay ni Melchor F. Cichon, Aklan ...

Introductory Speech on Dance-Drama nga Base sa mga Binaeaybay ni Melchor F. Cichon, Aklan Catholic College, Feb. 2, 2017

Melchor F. Cichon

Mayad-ayad nga gabii kinyo tanan.

Elementary pa eang ako hay gusto ko eon gid magsueat, ugaling kon paalin owa ako kasayod. Tag high school ako hay napilian ako bilang miyembro it amon nga school organ. Pero siyempre haeos tanan nga naprinta sa amon nga school organ hay ginsueat ku amon nga class adviser. Mayad ay sa pagcollege ko, nakaenrol ako sa UP Diliman. Igto ginbaid rang utok kang mga maestro/maestra. Ag permi ako sa library agod magbasa ku mga sinueatan it mga bantog nga manunueat sa kalibutan.

Sambilog sa mga awtor nga paborito ko hay si Robert Frost eabi eon gid ra binaeaybay nga The Road Not Taken. Igto sa UP Diliman ko nabasa ro mga obra maestra ni Teo S. Baylen premyado nga manogbinaeaybay nga taga-Naic, Cavite kon siin ra binaeaybay nga Talaba hay gin-translate ko sa English ag napublish sa libro nga Kalabaw at Buffalo. Pila pang mga binaeaybay sa Tagalog rang ginpangtranslate sa English o sa Akeanon. Ginahimo ko ra agod masayran ko kon paano nanda ginasueat ro andang mga binaeaybay. Samtang ginahimo ko ra hay ginsamitan ko ro pagpadaea it mga sinueatan ko sa Philippine Collegian, ag igto nabantala rang primero nga binaeaybay nga ginsueat sa Akeanon. Ro titulo kang binaeaybay hay Inay. Rato ro primero man nga binaeaybay nga Akeanon sa Philippine Collegian. Natabo man ra sa Philippine Panorama kon siin rang Akeanon nga binaeaybay, Ambeth,  hay napublish sa rayang national magazine.

Pero nabaid gid it mayad rang pagsueat it binaeaybay pag-abot ni Dr. Leoncio P. Deriada sa UP in the Visayas, makaron hay UP Visayas, sa Iloilo City, ku dekada otsenta. Sa mga masunod nga dinag-on, hay permi kami ni Dr. Deriada nga ginaduso para magsueat sa binaeaybay, ag iba pa nga genra. Permi kami nana nga ginaeubag ro amon nga liog agod magsueat sa amon nga mother tongue ay hambae nana kon indi kami magsueat sa amon nga lenguahe hay sin-o ro masueat para kamon? Nagpukos ako sa pagsueat it binaeaybay. Agod mainspired kami magsueat hay permi imaw gaconduct it seminar-workshop o paindis-indis. Ginduso man nana kami nga mag-entra sa mga kaeain-eain nga mga creative writing workshop, busa nakaagto ako sa ibang lugar sa Pilipinas para eang mag-attend sa creative writing workshops --sa Dumaguete, sa Iligan, sa Mt Makiling, ag sa iba pa nga lugar sa Pilipinas para eang madugangan rang kaaeaman sa pagsueat it binaeaybay. Sa raya nga aktibidades naingganyo ako magsueat. Ag permi ako gadaug sa raya nga mga paindis-indis. Ako gali ro primero nga manogbinaeaybay nga nagdaog it first prize sa HomeLife poetry contest. Sa raya nga mga paindis-indis nakasueat ako it mga binaeaybay hanungod sa mga babaye. Sambilog sa mga binaeaybay ko nga ginsueat ag nagdaog it first prize hay Eva, si Adam. Abu pa gid rang mga sinueat nga mga binaeaybay hasta nakatipon ako’t mga binaeaybay para sa primero ko nga libro nga Ham-at Madueom Ro Gabii, Inay? Sa pagguwa ku rayang libro hay ginnominate ako ni Dr. Deriada para sa Gawad Pambansang Alagad ni Balagtas ng Unyon ng Mga Manunulat sa Pilipinas ag ako ro primero nga Akeanon nga nakabueo ku rayang prestiyusong premyo. Ako man ro primero nga Akeanon nga nakabaton it Outstanding Aklanon sa Culture and the Arts sa binaeaybay.

Bangud libre haeos tanan ro ang gin-agtunan nga mga creative writing workshop, hay naghimo ako it website kon siin ro mga binaeaybay it mga Akeanon hay mabasa kara. Euwas kara hay nagaconduct ako it libreng poetry writing workshop sa mga Akeanon nga may huyog sa pagsueat it mga binaeaybay, sa internet ag sa mga classrooms man. Owa’t eabot kara hay naghimo ako it tatlo nga anthologies hanungod sa mga binaeaybay nga ginsueat it mga Aklanon halin ku 16^th century hasta ku 2014. Bangod kara rang mga kaibahan nga manunueat hay nagtawag kakon nga Father of Aklanon Literature.

Makaron hay pilang bilog eon ro nagdrama sa mga binaeaybay ko pareho sa Poetry in Motion sa UP Visayas pero raya ro pinakamabahoe ag pinakabongga sa tanan nga nagdrama sa mga binaeaybay ko. Busa abu gid rang pagpasaeamat kay Prof. Rommel Constantino ag sa pamunuan it Aklan Catholic College sa paghiwat ku rayang hueag. This is a very memorable event in my life as a writer. Abu man rang pagpapasaeamat sa mga casts ag mga nagbulig sa rarang hakiwatan.

Bag-o ako magbabay, taw-i anay inyo ako it mga daywang minuto sa pagbasa ko ku rayang binaeaybay nga ginsueat ko para sa mga babaye eabi eon gid sa akon nga asawa nga si Mrs. Pilma Cichon. 

Hin-uno Ko Isueat?
Ni Melchor F. Cichon
Jan. 30, 2017

Hin-uno ko baea isueat
Rang pagpahayag kang pagmahae kimo?
Isueat ko baea ra sa kada pagsipeat it adlaw?
O kon nagakinanta ro mga agagangis?
Siguro isueat ko ra kon ugsad
Ag kon nagahueagok ro kaeaeawran,
Ag kon ginaharua’t dagat ro baybay.
O isueat ko ra bag-o eumotaw ro eati
Ag kon ganguyngoy ro kadagatan?
Isueat ko baea ra kon
Ro Amihan hay nagapaeamig kang kape
O basi sa pagbalik ni Bagyo Frank
Ag kon ginaumpisan eon nana it paggunit-gunit
Ro mga tarpaulin it mga politiko?
Siguro isueat ko eon lang ra kon ikaw hay sa euyo ko
Sa Tawaya o sa Manduyog Hill.
O siguro kon ginabueag kita it kakaeawran
Samtang ginatokhang ro mga durugesta?
Kon ano gid man, Pilma,
Palanggaon ko man gihapon ikaw
Bag-o magsipeat ro adlaw
Hasta sa masunod nga pagsipeat kara.
Ag palanggaon man ikaw gihapon
Hasta sa pagsaeup kang adlaw.
Busa indi eon kinahangngan
Nga isueat ko pa rang pagmahae kimo
Bangod ikaw ag ikaw eang rang ginahandum
Halin kato hasta maeampasan naton
Ro pihak ku atong horizon.


Abu gid nga saeamat sa tanan, ag mayad-ayad gid nga hapon katon tanan. Enjoy the show.