Emergency Room ag Iba Pa nga Mga Binaeaybay

Emergency Room ag Iba Pa nga Mga Binaeaybay

(Emergency Room At Iba Pang mga Tula)

ni

MELCHOR F. CICHON

2015

Mga Nilalaman

Mga Baye It Antique

Mga Babae Ng Antique

Emmanuel Lacaba

Emmanuel Lacaba

Ay,  Saeamat

Ay, Salamat

Magdalena

Magdalena

Emergency Room

Emergency Room

Basura ag Lapad

Basura at Lapad

Ham-at Madueom Ro Gabii, Inay?

Bakit Madilim Ang Gabi, Inay?

Eva, Si Adan!

Eva, Si Adan!

Relip

Relip

Lola Rosa, Sangka Comfort Woman

Lola Rosa, Isang Comfort Woman

Pagtueod It Gabii

Pagtulak Ng Gabi

Sangka Sueat

Isang Sulat

Para Kay Lorena

Para Kay Lorena

Hakita Mo Baea Ro Mga Tawo Sa Bangketa?

Namasdan Mo Ba Ang Mga Taong Nasa Bangketa?

Nanay Soriang

Nanay Soriang

Owa’t Kaso, Saeamat Eang

Ganon Pa Man, Salamat

Si Ambong, Ati

Si Ambong, Ati

Nagahugot nga Nagahugot

Humihigpit Na Humihigpit

Pag-uli mo, Madam

Sa Pag-uwi Mo, Madam

Indi Ko Masueat Rang Pinakamasubo Nga Binaeaybay 

Hindi Ko Kayang Isulat Ang Pinakamalungkot Kong Tula

Sa Mga Nagkaeabali Nga Silak

Sa Mga Nabakling Silahis

Manggaranon Kita, Bukon Abi?

Mayaman Tayo, Di Ba?

Owa Eo’t Tun-og Ro Kaagahon

Wala Nang Hamog Ang Madaling Araw

Ayaw Eo’t Sugid King Abo Nga Aeanyon

Huwag Ng Magyabang Sa Marami Mong Aanihin

Manog-Uling

Mang-Uuling

Sa Pilapil It Tangke

Sa Pilapil ng Palaisdaan

Bisan Pa

Kahit Na

*****

Mga Baye It Antique

Ayaw eon’t tangis

Mga baye it Antique.

Ro inyong euha indi makapabangon

Ku natumbang tawo

Sa plasa o sa tarmak.

Indi eon magpatueo’t euha

Mga baye it Antique.

Ro natumbang baganihan

Sa plasa

Paris it eaki

Sa tarmak

Hay buko’t Kristo.

Indi eon magpatueo’t euha

Mga baye it Antique.

Bangon

Ag magmartsa

Kontra sa nagakaupos nga kahayag

Sa madueom nga gabii

Hasta sa pagbuteak

It pangtanan nga kaaganhon.

Mga Babae Ng Antique

Huwag nang umiyak,

Mga babae ng Antique.

Ang mga luha ninyo’y

Hindi makakapagbangon

Ng ginoong bumagsak

Sa plasa o sa tarmak.

Huwag nang magpatulo ng luha,

Mga babae ng Antique.

Ang bumagsak na baganihan

Sa plasa katulad ng lalaki

Sa tarmak

Ay hindi Kristo.

Huwag nang umiyak,

Mga babae ng Antique.

Bangon at magmartsa laban

Sa nauupos na liwanag.

Magmartsa laban sa madilim na gabi

Hangga’t umabot

Ang pangkalahatang bukang-liwayway.

Emmanuel Lacaba

Gin-iras-iras mo ro kagueangan

Kon siin ro kobra ag baboy-taeunon hay abu

Agod isabwag ro kasanag nga hasuyop mo sa Ateneo

Ag kabigon ro gangatngat nga kasubo king isigkatawo.

Ginsikway mo ro puting telon it syudad

Ag usuyon ro mga bangin

Kon siin ro bala hay nagapataeom king painu-uno.

Ugaling ro tyempo hay pumutoe king mga tikang

Ay basi mag-eapad ring maagtunan

Ag magtipon it abong kaibahan.

Apang ro hakilwayan ag hustisya nga ginhandum mo

Hay ginsiri ra marka.

May pueos ring pagpanaw.

Emmanuel Lacaba

Pinagtawidtawid mo ang kagubatan

Kung saan ang kobra at baboy-rmo ay marami

Upang isabog ang liwanag na naihip mo sa Ateneo

At kabigin ang nagngangatngat na kalungkutan ng ‘yong kapwa.

Nilisan mo ang putting-tabing ng lungsod

At hinanap ang mga bangin

Kung saan ang bala ay nagpapatalim ng pag-iisip mo.

Kaya lang pinutol ng panahon ang hakbang mo

At baka lumapd ang mapuntahan mo.

Ngunit ang kalayaan at katarungang minimithi mo

Ay diniinan ang marka.

May kabuluhan ang paglisan mo.

Ay,  Saeamat

Ay, saeamat

Ay may bunyag eon man

Sa among barangay—

Makasamit eon man ako’t

Sutanghon ag litson

Maski salin eon lang.

Pirme eon lang abi nga galunggong ag dayok

Ro suea namon ni Nanay.

Ay, saeamat

Ay may eubong eon man

Sa among barangay—

Makasamit eon man ako’t

Libreng siopao

May Coke o Pepsi pang pangtueak.

Pirme eon lang abi nga linaga nga kamote

Ro ginapamahaw namon ni Nanay

Ay ginkangay abi si Tatay

Ni Hepe M sa Kampo K

Ay kuno nagpakaon  si Tatay it limang katawo

Nga may bitbit nga sako

Ag sang dag-on eon imaw

Nga owa kauli.

Ag hasta makaron ra’y Tatay nga sanggutan

Hay owa pa gid

Hibag-euti.

Ay, Salamat

Ay, salamat

At may binyag na naman

Sa aming barangay—

Makakatikim na naman uli ako

Ng sutanghon at litson

Kahit tira-tirahan lang.

Lagi na lang kasing galunggong at bagoong

Ang ulam namin ni Nanay.

Ay, salamat

At may libing na naman

Sa aming barangay—

Makakatikim na naman uli ako

Ng libreng siopao.

May Coke o Pepsi pang pangtulak.

Lagi na lang kasing linagang kamote

Ang minimiryenda namin ni Nanay.

Dahil kinumbida si Tatay

Ni Hepe M sa Kampo K

Dahil nagpakain daw siya ng limang taong

May bitbit na sako

At isang taon na siyang

Hindi pa nakakauwi.

At hanggang ngayon ang sanggutan ni Tatay

Ay hindi pa

Hibag-euti.

Magdalena

Sige, magsugid ka kay Erap

Agud matakpan ka eagi it dyaryo sa daean.

O mabalik ka eon lang

Sa tinubuan mo nga eanas?

Panumdumon mo ro mga gasgas

Sa tuhod ag sa ing siko

Sa paglinatay sa mga pilapil

Nga ginaputos it huyahuya.

Panumdumon mo ro bakagan ag dayok

Nga pirme mo nga ginasuea,

Bangud ring Tatay hay ginbutang-butangan nga nagpanakaw

Ag hasta makaron hay gaantos sa Munti.

Panumdumon mo ro sakit sa likod

Sa pagtinanum it paeay

Ag sa paggiok it uhay

Sa suhoe nga kwarinta pisos ring adlaw.

Sige, magsugis ka kay Erap

Agud mailisan ka eagi

It puting eambong

Ku mga eaki nga owa mo pa gid hikita.

Magdalena

Sige, magsumbong ka kay Erap

Upang matakpan ka kaagad ng dyaryo sa daan.

O babalik ka na lang

Sa tinubuan mong bukirin?

Alalahanin mo ‘yong mga gasgas

Sa tuhod at siko mo

Sapagtatawid ng pilapil

Na binabalutan ng makahiya.

Alalahanin mo ‘yong tuyo at bagoong

Na lagi mong inuulam

Dahil ang Tatay mo’y binintangang nagnakaw

At hanggang ngayon’y naghihirap sa Munti.

Alalahanin mo ‘yong sakit sa likod

Sa pagtatanim ng palay

At sa paglilinis ng tangkay ng palay

Sa sahod na kwarinta pisos bawat araw.

Sige, magsumbong ka kay Erap

Upang mabibihisan ka kaagad

Ng putting baro

Ng mga lalaking hindi mo pa nakikita.

Emergency Room

Pag-abot ni Rubin sa ospital

Nga may Indian pana

Nga gaongot

Sa anang dughan,

Maid-id imaw nga ginpangutana

It gangueob nga admitting clerk:

Ngaean?

Edad?

May asawa?

May obra imaw?

May down payment ka nga daea?

Tanan nga pangutana

Nasabat pa gid man ni Rubin

Owa't eabot sa katapusan

Ay nagapungapunga

Eon ra paginhawa

Ag nagaeutaw-eutaw

Eon ra kalimutaw.

Samtang ro doktor

Sa may pwertahan

Hay nagahutik-hutik

Sa nagapanghuy-ab nga nars.

Emergency Room

Nang dumating si Rubin sa ospital

Na may Indian pana

Na nakatusok

Sa kanyang dibdib

Ay maingat siyang tinanong

Ng umaangal na admitting clerk.

Pangalan?

Gulang?

Tirahan?

May asawa?

May trabaho ba siya?

May down payment ka bang dala?

Lahat na tanong

Ay nasagot pa rin ni Rubin

Maliban sa huli

Dahil humihingal na siya

At ang balintataw niya’y

Sumisisid na.

Samantala ang doctor

Sa tabi ng pinto

Ay bumubulong

Sa humihigab na nars.

Basura ag Lapad

Sige, dasiga ro pagpueot

Ku mga lata, karton ag papel

Sa ginaeangawan nga basurahan.

Pabay-i ro mga mata

Nga nagamudlo sa pagtueok kimo—

May anda mat-a ron nga

Santambak nga basura.

Kon puno eon ring sako

It papel, karton ag lata,

Ibaligya mo ron dayon

Ay ring tatay

Sa nagahapayhapay ninyo nga baeay

Hay nagapang-ayat eon it inaway

Ay indi eon imaw pagpautangon

It lapad ni Nay Pilay.

Sangka kilometro eon kuno

Ro inyong utang.

Basura at Lapad

Sige, bilisan mo ang pagdampot

Ng mga lata, karton at papel

Sa linalangawang basurahan.

Pabayaan mo ‘yong mga matang

Tumititig sa ‘yo—

Mayroon din silang

Santambak na basura.

Kung puno na ‘yong sako mo

Ng papel, karton at lata,

Iibinta mo ’yan kaagad

Dahil ang tatay mo

Sa gumigiray-giray ninyong bahay

Ay naghahamon na ng away

Dahil ayaw na siyang pautangin

Ng lapad ni nay Pilay

Dahil isang kilometro na raw

Ang inyong utang.

Ham-at Madueom Ro Gabii, Inay?

Inay, ham-at madueom ro gabii?

May buean,Toto, ugaling may galipud nga gae-um.

Inay, ham-at madueom ro gabii?

May bombilya ro mga poste’t Akelco,

Ugaling may brown-out.

Inay, ham-at madueom ro gabii?

Ginsinindihan ko ro atong kingke,

Ugaling ginapinaeong it hangin.

Inay, ham-at madueom ro gabii?

Toto, matueog ka eon lang

Ay basi hin-aga temprano pa

Magsilak ro adlaw.

Indi, ‘Nay ah!

Sindihan ko’t uman ro atong kingke.

Bakit Madilim Ang Gabi, Inay?

Inay, bakit madilim ang gabi?

May buwan, Toto, kaya lang tinatakpan ng ulap.

Inay, bakit madilim ang gabi?

May bombilya ang mga poste ng Akelco,

Kaya lang may brown-out.

Inay, bakit madilim ang gabi?

Sinisindihan ko ang atingkingke,

Kaya lang pinapatay ng hangin.

Inay, bakit madilim ang gabi?

Toto, matulog ka na lang kaya,

Baka maaga pa sisikat ang araw bukas.

Hindi, ‘Nay!

Sisindihan ko uli ang ating kingke.

Eva, Si Adan!

Bangud ginabot ka eang kuno sa gusok ni Adan

Agod may anang hampang-hampangan,

Maistorya-istoryahan ag mapautwas-utwasan

Sa oras nga anang kinahangean

Hay abu eon nga ngaean

Ro andang ginsueat sa imong daean:

Salome, Magdalena, Maria Clara, Bagyo Esyang.

Bangud mahuyang kuno ring dughan,

Maski ro bagyo nga makaeuka't butong

Ag makapaeunod it barko

Hay ginapapangaean man gihapon kimo.

Pero owa madumdumi't mga eaki

Nga maski  si Mark Anthony

Hapatiyog-tiyog ni Cleopatra

Maski sa guwa it kama.

Owa nanda madumdumi nga si Gabriela gali

Ro nagpahaba't daean ni Diego Silang.

Ag sa Edsa kon owa ring kaeambong

Maghigot it rosas sa punta't armalite ni Freddie

Hay basi owa si Cory makasindi't kandila

Sa ermita't Malakanyang.

Mayad gid sanda magpalitik kon paano

Ka eang mapasunod-sunod sa andang ikog.

Owa gid sanda gapalitik kon paano mor magamit

Tanan ring utok, wawas ag hueag

Para kita tanan makatakas sa linaw it utang.

Owa ka gid kuno't kalibutan

Sa pagdumaea't gobyerno o simbahan.

Mayad ka eang kuno maghibi-hibi, magkiri-kiri

Kon magumon ring hilo sa imong saeag-utan.

Kon abu ring hasayran ag kon maghambae ka't

Kontra sa sueondan nga anda man nga hinimuan,

Isaea ka ka amasona ag dapat eang nga isilda.

O kon bukon ngani myembro ka't grupo ni Brainda.

Eva, tupong gid eang kamo ni Adan

Sa tanan nga lugar, sa tanan nga butang.

Kon ham-at imo imaw nga ginapagustuhan?

O gusto mo gid eang nga ipadumdom

Nga kon ham-at makapalingkod imaw it leon

Hay ikaw ro anang kaibahan.

Eva, Si Adan!

Dahil hinugot ka lang daw sa tadyang ni Adan

Upang mayroon siyang paglalaruan,

Makwentu-kwentuhan at maparaus-rausan

Sa oras ng kanyang kailangan

Ay marami ng pangalan

Ang kanilang nasulat sa iyong daan:

Salome, Magdalena, Maria Clara, Bagyo Esyang.

Dahil mahina raw ang ‘yong dibdib,

Kahit  ‘yong bagyong nakakabuwal ng kawayan

At makalunod ng MV Matibay

Ay pinapangalan pa rin sa ‘yo.

Pero hindi naalaala ng mga lalaki

Na kahit si Mark Anthony

Ay napaikot-ikot ni Cleopatra

Kahit sa labas ng kama.

Hindi nila naalaala na si Gabriela pala

Ang nagpahaba ng daan ni Diego Silang.

At sa Edsa kung hindi ang kabaro mo

Nagtali ng rosas sa dulo ng Armalite ni Ferdie

Ay baka hindi si Cory nakasindi ng kandila

Sa ermita ng Malakanyang.

Mahusay sila magpalamat ng ulo kung papaano

Ka nila mapapasunod sa kanilang buntot.

Hindi sila nag-iisip kung papaano mo magagamit

Ang lahat ng utak, katawan at galaw mo

Upang tayong lahat ay makakatakas sa lawa ng utang.

Wala ka raw talagang  alam

Sa pamamahala ng pamahalaan o simbahan.

Mahusay ka lang daw umiyak-iyak, kumirikiri

Kung magbuhol-buhol ang sinulid sa ‘yong habilan.

Kung marami ang nalalaman mo at kung magsalita ka

aban sa alituntunang sila rin ang may gawa,

Isa kang amasona at dapat lang isilda.

At kung hindi’y miyembro ka ng grupo ni Brainda.

Eva, talagang pantay kayo ni Adan

Sa lahat na lugar, sa lahat na bagay,

Kung bakit mo siya pinagustuhan?

O gusto mo lang talagang pinapaala-ala

Na kung bakit napaupo niya ang leon

Ay ikaw ang kanyang kasama.

Relip

Pagbaha sa Ormoc

Ag pag-eupok

It Bukid Pinatubo

Dumagsa ro mga eambong, haboe, sardinas ag bugas

Nga halin sa ibang nasyon.

Ugaling ro mga biktima

Hay nabusog sa sugid

Bangud

Ro mga relip

Hay lumihis sa bodega

It may tag-ana

It Super Market.

Ag makaron hay ginabaligya

Eon it mga bolantero

Sa mga tindahan.

Relip

Nang bumaha sa Ormoc

At nang pumutok

Ang Mt. Pinatubo,

Bumaha rin ang mga abuloy na baro, kumot, sardinas at bigas

Mula sa iba’t-ibang bansa.

Ngunit ang mga tunay na biktima’y

Nabusog lang sa balita

Dahil

Ang mga abuloy

Ay lumihis sa bodega

Ng may-ari

Ng Super Market.

At ngayon ay tinitinda na

Ng mga bolantero

Sa mga palengke.

Lola Rosa, Sangka Comfort Woman

Paano ka mabatian, Lola Rosa

It mga bonsai ag panda

Samtang mga dagsa sanda?

Habayran ka eon man kuno nanda

Sa tanan nga kalipayan nga gindueot mo

Sa andang mga sueok nga suldado.

Ano pa gid kuno ro kueang?

Public apology?

Maghakiri eon lang sanda!

Ro andang hasayran

Hay kon paano nanda

Maplastar sa atong karsada

Ro andang right hand drive car, Lanser ag Pajero.

Ag ro atong gobyerno man

Hay mabulig man kuno kimo.

Kon paano ag kon hin-uno,

Basi kon sa pagtaliwan mo!

Lola Rosa,

Ano baea kon himuon man naton

Nga comfort women

Riya sa sueod it Muntinglupa

Ro mga daeaga nanda?

Lola Rosa, Isang Comfort Woman

Papaano ka mapapakinggan, Lola Rosa

Ng mga bonsai at panda

Gayong mga yagit sila?

Binayaran ka na raw nila

Sa lahat na ligaya na dinulot ninyo sa kanilang

Mga hayok na sundalo.

Ano pa raw ba ang kulang?

Public apology?

Magharakiri na lang sila!

Ang tanging alam nila’y

Kung papaano nila mapapatakbo rito

Ang kanilang right-hand track, Lanser at Pajero.

At ang ating gobyerno,

Tutulungan ka naman daw nila.

Kung kailan, kung papaano,

Baka kung wala ka na!

Lola Rosa,

Ano kaya kung gagawing

Comfort women din

Dito sa loob ng Muntinglupa

Ang mga dalaginding nila?

Pagtueod It Gabii

Makita mo imaw

Sa gision nga eambong, gabaktas

Gatueod it kiwi nga karito

Agod mabuhi nga dungganon

Sa bulag nga syudad.

Ginsindihan nana ro anang kingke para itueod ro gabii

Sa anang see-through nga baeay.

Ugaling ginapinaeong it hangin.

Paris ku anang karito,

Sige ro anang pagsindi

Sige ra tinueod ku gabii

Agod makita ro kaagahon.

Pagtulak Ng Gabi

Makikita mo siya

Sa punit-punit na damit, nakapaa

Tumutulak ng kilu-kilong kareto

Upang mabuhay ng marangal

Sa bulag na syudad.

Sinisindihan niya ang kanyang kingke

Upang itulak ang gabi,

Kaya lang laging pinapatay ng hangin.

Katulad ng kanyang kareto,

Tuloy ang pagsisindi niya

Tuloy ang pagtutulak ng gabi

Upang marating niya ang bukang-liwayway.

Sangka Sueat

John,

Mauli gid man ako

Sa baeay naton

Kon siin naton makit-an ro gae-om

Sa atong bubungan.

Natak-an eon gid ako

Sa naga-idlak-idlak nga neon lights.

Ugaling owa ko pa hibayri

Ro inutang ko nga aritos

Kay Mama San.

Kinahangean ko gid ron agud rang eagting

Hay magbaskog ag rang hawak

Hay magbug-at.

Indi ka magbakho, John

Ay sa rayang Paskwa

Ikaw ag ako hay maghimo’t buean

Ag sa atong bubungan

Kita eang nga daywa

Ro mahakup ku anang kahayag.

Ana

Isang Sulat

John,

Talagang uuwi ako

Sa ating bahay

Kung saan natin nakikita

Ang ulap sa ating bubungan.

Inis na inis na ako

Sa kumikislap-kislap na neon lights.

Kaya lang hindi ko pa nababayaran

Ang hikaw at singsing

Na inutang ko kay Mama San.

Kailangang-kailangan ko ito

Upang lumakas ang kalansing

At bumigat ang baywang ko.

Huwag kang mag-alala, John,

Itong Pasko’y

Huhubog tayo ng buwan

At sa pamamagitan ng ating bubong

Dadakutin nating dalawa

Ang kanyang liwanag.

Ana

Para Kay Lorena

Ro bala nga eumapos sa ginhawa mo

Hay owa gid

Makapugong sa imong pagginhawa Buhi ka pa

Paris ku mga rosas nga nagabueak

Sa ang harden. Ring tunok

Hay ona pa man gihapon, ugaling

Nagtiko eang. Mahumtan ko pa gihapon ring kahumot

Bisan sangka kilometro rang distansya.

Pareho man gihapon nga humot

Nga nagbaid king kaibahan

Sa pagtabok it mga banglid.

Ring kasumpong hay nagsaea

Sa paghambae nga ginpahipos ka nanda.

Gapanamgo sanda.

Ring mga bibig hay gakipot

Pero ring boses

Hay ginabalikbalik,

Makusog, ro pagpuga

Ag pagbalikhot

King kasimanwa.

Ro atong mga lideres

Indi eang ugaling kabatyag ku atong mga kasakit.

Sobra gid sanda kasako

Sa paglinibutlibot

Para sa masunod nga

Eleksyon.

Para Kay Lorena

Ang balang tumagos sa hininga mo

Ay hindi

Nakapigil sa iyong paghinga. Buhay ka pa ring

Katulad ng mga rosas na namumulaklak

Sa aking harden. Ang tinik mo

Ay nariyan pa rin, kaya lang

Bumaluktot. Naamoy ko pa rin ang samyo mo

Kahit isang kilometro ang layo.

Pareho pa rin ang bango

Na naghasa sa kasamahan mo

Sa pagtatawid ng mga bangin.

Nagkamali ang mga kaaway mo

Sa pagsasabi na pinatikom ang iyong mga labi.

Nanaginip sila.

Nakatikom nga ang iyong mga bibig

Ngunit ang boses mo ay umaalingawngaw,

Malakas,ang pagpipiga

At pagpupulupot

Ng ating kababayan.

Kaya lang ang mga pinuno nati'y

Hindi nakakaramdam sa ating mga sakit.

Abalang-abala sila

Sa paghahanda

Sa susunod

Na halalan.

Hakita Mo Baea Ro Mga Tawo Sa Bangketa?

Hakita mo baea

Ro mga tawo sa bangketa?

Mga espeho sanda ku atong banwa.

Hakita mo baea

Ro mga gamit nanda

Agod mahueog ring tagiposuon kanda?

Mga ongang paris it naeopi nga namok

Nga haeos indi eon mapatindog ro andang ueo.

Mga tuktukong lata nga hueogan it inyong sinsilyo;

Mga gitarang basag ra tuno kon patukaron;

Mga salindron

Nga sa pagkumpas ku andang mga siki

Hay masunod eon lang sa maeagkit nga hangin.

Tan-awon mo eon lang baea sanda?

Namasdan Mo Ba Ang Mga Taong Nasa Bangketa?

Namasdan mo ba

Ang mga tao sa bangketa?

Sila’y mga salamin ng ating lipunan.

Namasdan mo rin ba

Ang mga gamit nila

Upang mahulog ang puso mo sa kanila?

Mga batang katulad na naipit na lamok

Na halos di maitayo ang kanilang ulo;

Mga kalawanging latang hulugan ng inyong barya;

Mga gitarang basag ang tuno pagtinugtog ito;

Mga harmonila

Na sa pagkumpas ng kanilang mga paa’y

Naiayon na lamang sa malagkit na angin.

Mamasdan mo lang ba sila?

Nanay Soriang

Samtang nagakaeanta ro mga agagangis

Sa palibot it andang baeay,

Ginatinueok ni Nanay Soriang ro nagakaupos

Nga tatlong kandila sa altar

Nga ginapalibutan it eapoy eon nga

Mga rosas ag orkid.

Nagyuhum imaw pagkadumdom nana

Ku ratong mga mahapdi ag matam-is

Nga mga oras kon siin

Imaw kato hay isaea pa nga duyan, haboe ag hagdan

Ku ap-at nana nga mga onga.

Apang makaron...

Kon hin-uno pa nana kinahangean

Ro mga hakos nanda...

Imaw eon lang isaea

Ro nagatueok sa nagakaupos nga mga kandila

Bangod ro mga onga nana kuno

Hay sobra gid kuno kasaku

Sa pag-eagas it kwarta

Sa tindahan it Baclaran,

Sa opisina it Makati,

Sa night club sa Ermita

Ag sa baeay it Intsik sa Hong Kong.

Nanay Soriang

Habang nagkakantahan ang mga kuliglig

Sa paligid ng kanyang bahay,

Tinititigan ni Nanay Soriang ang nauupos

Na tatlong kandila sa altar

Na pinapaligiran ng tuyong

Mga rosas at orkid.

Ngumiti siya nang maalaala niya

Yaong mga mahapdi at matamis

Na mga oras nang

Siya ay isa pang duyan, kumot at hagdan

Ng kanyang apat na mga anak.

Ngunit ngayon…

Kung kailan pa niya kinakailangan

Ang mga yakap nila…

Siya na lamang nag-iisa

Ang tumititig sa nauupos na mga kandila

Dahil ang mga bata niya raw

Ay abalang-abala

Sa paghahabol ng pera

Sa tindahan ng Baclaran,

Sa opisina sa Makati,

Sa night club sa Ermita

At sa bahay ng Intsik sa Hong Kong.

Owa’t Kaso, Saeamat Eang

Owa ko ginpangabay kimo

Nga tipigan mo rang mapait nga handumanan.

Hasayran ko man eagi

Nga tama eang ro lugar

Sa imong dughan

Para sa imong kaugalingong mga paealigban.

Owa ko ginpangabay kimo

Nga taguon rang eoha para madumduman.

Hasayran ko man eagi

Nga gusto mo eang magsipsip—

Samtang may una pa—sa duga nga mapuga

Sa atong kaeayo.

Owa’t kaso, saeamat eang,

Paris it pagpasaeamat ku eanas sa bulkan

Sa lava ag lahar nga anang ginabuga.

Ganon Pa Man, Salamat

Hindi ko hininging

Itago mo ang mga mapait kong hinanakit.

Sa simula pa lang ay alam kong

Sapat lang ang puwang ng puso mo

Para sa sarili mong hinanakit.

Hindi ko hininging

Itago mo ang mga luha ko para maalala.

Sa simula pa lang

Alam kong gusto mo lang masipsip—

Habang mayroon pa—ang katas na mapiga mo

Sa ating apoy.

Gayon pa man, salamat,

Katulad ng pagpasalamat ng palayan sa bulkan

Sa lava at lahar na binubuga nito.

Si Ambong, Ati

Si Ambong, Ati—maitum.

Kueong ra buhok, gision ra eambong, ga siki.

Gakung-kong, kung-kong ka maeupsi nga eapsag,

Gapakalimos sa Jaro Cathedral, sa J.M. Basa Street

Ay gintabog eon ra pamilya sa eugta nga anay ginaayaman nanda’t haeo.

Si Ambong, Ati, maitum, indi kantigo magbasa, indi kantigo magsueat

Maski ka anang ngaean ay sa andang barangay owa’t eskuylahan.

Si Ambong, Ati, ginasinggit-singgitan, ginadela-delaan

It mga unga kon imaw mag-agi sa daean ay maitum.

Ginapahadlok it mga nanay sa andang gatangis nga mga unga.

O sa mga unga nga indi magtueog.

Kon fiesta, ginataw-an si Ambong it salin nga suea

Ginasueod sa plastic o sa bag-ong bukas nga lata.

Kon bukon ngani, ginabagsakan it gate.

Agod makayupyop it sigarilyo, gapamueot si Ambong it upos sa kalye.

Agod makasamit it hamburger o juice sa pakite,

Ginapaeapitan ni Ambong ro nagakaon maski sin-o nga anang maagyan.

Pag-abot it gabii, maeugad si Ambong sa sidewalk o sa waiting shed

Kahulid ka anang maeupsing eabsag—

Mayad eang kon may karton nga banig ag owa’t baha o uean --

Agod magbaskug eon man ra tuhod sa pagpakalimos pagka-aga.

Si Ambong, Ati—maitum. Ra ele-ele, ra hibi, ra pangamuyo

Indi mabatian, indi mabatyagan it gobyerno sa siyudad it tawo.

Ra singgit it tabang hay singgit sa Pluto.

Si Ambong, Ati-- maitum, indi makit-an it atong gobyerno.

Kon Dinagyang, sa selebrasyon etsa pwera si Ambong.

Eutay kuno imaw sa mga bisitang dumueo-ong.

Si Ambong, Ati, maitum, ginatabog it blue guard

Bag-o pa man imaw maka-eapak sa gate it Atrium ag SM Shoemart.

Kunta may Gloria nga magbatak kay Ambong sa libtong it kaimueon

Agod sa ulihi ro gobyerno may buwes nga masukot kay Ambong;

Agod sa ulihi makabakae man imaw it Levis o barong

Agod sa ulihi makaeskuyla man sa U.P. ra mga inapo;

Agod sa ulihi owa kana’t magtamay, owa’t magtabog

Kon imaw mag-agto sa SM City ag sa Atrium.

Si Ambong, Ati--maitum. Apo ni Maniwantiwan.

Ag Filipino. Pares kimo, pares kakon.

Kon ham-at owa imaw sa listahan it mga Filipino nga dapat buligan?

Kon ham-at indi imaw makasueod sa atong ugsaran?

Kon ham-at indi naton imaw maagbayan?

Kon ham-at indi imaw makadungan katon magkaon sa restauran?

Siyudad man baea ra’t tawo, indi baea, banwa? Indi baea, banwa?

Si Ambong, Ati

Si Ambong, Ati—maitim.

Kulot ang buhok, punit ang baro, nakapaa.

Kalung-kalong ang maputla niyang anak,

Namamalimos sa Jaro Cathedral, sa J. M. Basa Street

Dahil ang pamilya niya’y pinalayas na sa lupang dati’y hinuhulihan nila ng bayawak.

Si Ambong, Ati—maitim, hindi marunong bumasa, hindi marunong sumulat

Kahit ng kanyang pangalan dahil walang paaralan sa kanilang barangay.

Si Ambong, Ati, sinisigaw-sigawan, dinidila-dilaan

Ng mga bata kung siya’y naglalakad sa daan dahil siya’y maitim.

Ipinangtatakot ng mga nanay sa kanilang umiiyak na mga bata.

O sa mga anak na ayaw matulog.

Kung piyesta, bibibigyan si Ambong ng tira-tirang ulam.

Nilalagay ito sa plastik o kaya’y sa bagong bukas na lata.

Kung hindi, binabagsakan siya ng gate.

Para makasipsip ng sigarilyo, dumadampot si Ambong ng upos sa kalye.

Para makatikim ng hamburger o juice sa pakete,

Pinapalapitan ni Ambong ang kumakain kahit sino lang na maraanan niya.

Pagdating ng gabi, hihiga si Ambong sa sidewalk o sa waiting shed

Katabi ng kanyang maputlang anak—

Mabuti lang kung may karton na banig o walang baha o ulan—

Para lumakas muli ang kanyang tuhod sa pagpapalimos kinabukasan.

Si Ambong, Ati—maitim.

Ang kanyang ele-ele, ang kanyang hikbi, ang kanyang dasal

Hindi napapakinggan, hindi maramdaman ng pamahalaan sa siyudad ng tao.

Ang sigaw niya ay sigaw sa Pluto.

Si Ambong, Ati—maitim, hindi nakikita ng pamahalaan.

Kung Dinagyang, sa pagdiriwang, etsa pwera si Ambong.

Putik raw siya sa mga bisitang taga-ibang bansa.

Si Ambong, Ati—maitim, pinapalayas ng blue guard

Bago pa man siya maka-apak sa gate ng Atrium at SM Shoemart.

Sana may Gloria na makaahon kay Ambong sa libtong ng kahirapan

Para sa bandang huli ang pamahalaan ay may masingil na buwis kay Ambong;

Para sa bandang huli makakabili rin siya ng Levi’s o barong;

Para sa bandang huli makakapag-aral din sa U.P. ang kanyang mga kaapuhan;

Para sa bandang huli wala nang mag-alipusta, walang magtataboy

Kapag siya’y pumunta sa SM City at sa Atrium.

Si Ambong, Ati—maitim. Apo ni Maniwantiwan.

At Filipino. Katulad mo, katulad ko.

Kung bakit wala siya sa listahan ng mga Filipino na dapat tulungan?

Kung bakit hindi siya makakapasok sa ating balkonahe?

Kung bakit hindi natin siya maakbayan?

Kung bakit hindi natin siya makasabay kumain sa restawran?

Hindi ba’t lungsod ito ng tao, hindi ba, bayan? Hindi ba, bayan?

Nagahugot nga Nagahugot

Nagahugot nga nagahugot

Ro hikog sa liog

Ni Mang Pandoy.

Pero sige pa gihapon

Ro  pagbinasoe  ni Manoy

Sa nagaeuya nga si Mang Pandoy.

Imbes nga buligan kuno imao

Sa paghaeog it hikog

Sa liog ni Mang Pandoy

Sige pa kuno gihapon

Ro pagsininggit ku anang mga kontra

Sa EDSA, sa Mendiola:

Tam na! Sobra na!

Layas na! Now na!

Nagahugot nga nagahugot

Ro hikog sa liog

Ni Mang Pandoy.

Apang igto si Manoy

Sa Australia, sa Amerika

Nagahinibayag

Kaibahan ku mga pinuno

Nga busog ro andang buesa,

Ro andang tiyan,

Ro andang espirito.

Apang igto imaw

Sa lugar kon siin ro andang mga panamgo

Hay sa punta eang ku andang mga tudlo.

Ana baeang hasayran

Nga sa kada tueo ku andang mga pluma

Sa pagpirma it kuntrata

Nagaeubag sa liog

Ku anang mga kasimanwa?

Paano baea magdaog

Ro bahaw-bahaw sa hamtik?

Paano baea makadaog

Si Manny Pacquiao kay Andre de Giant?

Nagahugot nga gahugot ro hikog sa liog

Ni Mang Pandoy.

Gaalipugsa, gawaeas,

Gasinggit sa paos nana nga boses:

Siin ro suea ag humay

Sa kada lamesa namon?

Siin ro  sangpuna namong eugta

Nga gintug-an ninyo

Bag-o pa man matumba

Ro mga kaibahan  namon sa Mendiola?

Ham-at gingapos ro  mga alima

Ku mga peryudista

Ag ginduso sa sueod it  bus

Paagto sa silda?

Ham-at natabu ro Maguindanao Masaker?
Ham-at kaabu-abu nga OFW?
Ham-at nagakaeubog ro ibang barko?

O, Trillanes,hin-uno ka makaguwa?

Buhi pa baea si Kumander Pusa?

Gatubo pa baea ro bungot ni Waling-Waling?

Naeunok eon siguro sanda it sigbin?

Raya siguro ro among biyaya

O eukas ka anang mga pagpanaw-panaw?

Nagahugot nga nagahugot

Ro hikog sa liog ni Mang Pandoy.

‘Nay…’Nay…siin ka?

Humihigpit Na Humihigpit

Humihigpit na humihigpit

Ang silo sa leeg

Ni Mang Pandoy.

Pero sige pa rin

Ang pagsusumbat ni Manoy

Sa humihinang Mang Pandoy.

Imbes na tulungan raw siya

Sa pagluluwag ng silo

Sa leeg ni Mang Pandoy

Tuloy-tuloy pa rin daw

Ang pagsisigaw ng mga kalaban niya

Sa Edsa, sa Mendiola:

Tama na! Sobra na!

Layas na! Now na!

Humihigpit na humihigpit

Ang silo sa leeg

Ni Mang Pandoy.

Ngunit naroon si Manoy

Sa Australia, sa America

Nakipaghalakhakan

Sa mga pinunong

Busog ang kanilang bulsa,

Ang kanilang tiyan,

Ang kanilang kaluluwa.

Nguni’t naroon siya

Sa lugar kung saan ang kanilang mithiin

Ay sa dulo lang ng kanilang daliri.

Batid niya kaya

Na sa bawat tulo ng kanyang pluma

Sa pagpipirma ng kuntrata

Ay pumipilipit ito sa leeg

Ng mga kababayan niya?

Papaano ba mananalo

Ang apanas sa hamtik?

Papaano ba mananalo

Si Manny Pacquiao kay Andre the Giant?

Lalong humihigpit ang silo sa leeg

Ni Mang Pandoy.

Nagpupumiglas,

Sumisigaw sa paos niyang boses:

Saan ang ulam at kanin

Sa bawat hapag namin?

Saan ang pirasong lupa

Na pinangako ninyo

Bago pa man bumulagta

Ang mga kasamahan namin sa Mendiola?

Bakit ginapos ang mga kamay

Ng mga peryodista

At itinulak sa loob ng bus

Patungong silda?

Bakit nangyari ang Maguindanao Masaker?

Bakit kay raming OFW?

Bakit lumubog ang ilang barko?

Oh, Trillanes, kailan ka lalaya?

Buhay pa ba si Kumander Pusa?

Tumutubo pa ba ang kilay ni Waling-Waling?

Nilunok na ba sila ng sigbin?

Ito ba ang aming biyaya

O pasalubong sa mga paglalakbay niya?

Humihigpit na humigpit

Ang silo sa leeg ni Mang Pandoy.

Inay…Inay…Inay...nasaan ka?

Pag-uli mo, Madam

Pag-uli mo, Madam,

Halin sa prisohan,

Gawagayway ring mga supporter

Samtang gasakay ka sa imong limousine

Sa kuno tiku-tiku nga daean

Samtang ako

Nagapasakit kang ulcer.

Alinon abi ay gabot rang bulsa
Ag owa't bakanti ro probinsiyal ospital

Ay puno't pasiyenti nga may ubo ag dengge.

Ah, hadumduman ko

Ro mga dungganong buaya

Sa tongreso

Sa andang air-conditioned nga kwarto

Igto sanda gaplano,

Gapuga ku andang ueo

Kon pila ro andang mabuesa

Sa mga masunod nanda nga proyekto.

Tao ngani kon siin nanda ginagasto

Ro minilyon nanda nga pundo

Bilang representanti ku andang mga distrito.

A, basi ginpatindog it mansyon

Sa andang kadedang nga pangaywa ag pangatlo.

Sa imo nga pag-uli, Madam,

Kabay pa nga imo madumduman

Ro mga pumoeuyo nga ginpasalig mo

Nga may isda ag humay ro kada tawo.

Kunta makita mo man ro mga gaeutaw-eutaw nga mga pamaeay
Pag-abot it tinguean ag bagyo.

Kunta makatibawas man ako sa kaimueon
Agod sa pag-uli ko

Rang pamilya hay maghiyum-hiyum man

Kon andang makit-an nga busog man rang buesa.

Ugaling mas mayad pa nga sa World Bank ipahueam

Ro kwarta ni Mang Juan

Ku sa ipatindog it ospital ag eskuylahan.

O ipatadlong ro mga batsihon nga daean.

O, Madam, pwede baea

Nga maghaksanay eon kamo ku tatay ni Mang Juan

Agod ro rally sa Edsa

Ag ro mga basura sa Roxas Boulevard

Indi eon madugangan?

Sa Pag-uwi Mo, Madam

Sa pag-uwi mo, Madam,
Mula sa kulungan,

Kumakaway-kaway ang ‘yong mga supporter

Habang sumasakay ka sa ‘yong limousine

Sa liku-likong daan

Samantalang ako’y

Nagpapasakit ng aking ulcer.

Butas kasi ang bulsa ko

At walang bakanti ang probinsyal ospital

Dahil puno ng pasyenting may ubo at dengge.

Ah, naalala ko

Yong mga mabubunying buaya

Sa tongreso

Sa kanilang air-conditioned na mga kwarto

Doon nila pinaplano,

Pinipiga nila ang kanilang utak

Kung magkano ang kanilang mabubulsa

Sa mga susunod nilang mga proyekto.

Aywan ko kung saan nila ginagasto

Ang milyon-milyong nilang pundo

Bilang kinatawan ng kanila mga distrito.

Ah, baka pinatayo nila ng mansyon

Sa kanilang mga kadedang na pangalawa at pangatlo.

Sa pag-uwi mo Madam,

Sana maalala mo

Yong mga pangako mo sa kababayan mo

Na bawat isa sa kanila ay may isda at kanin.

Sana makita mo rin yong mga lumulutang-lutang na mga bahay

Kapag dumating ang panahon ng tag-ulan ag bagyo.

Sana makatakas rin ako sa karukhaan

Para sa pag-uwi ko

Ang pamilya ko ay ngingiti-ngiti rin

Kapag nakita nilang puno rin ang bulsa ko.

Kaya lang mas mabuti pang ipahiram sa World Bank

Ang pira ni Mang Juan

Kay sa ipatayo ng ospital at paaralan.

O ituwid ang mga batsihon na mga daan.

O, Madam, pwede bang
Magyakapan na kayo ng tatay ni Mang Juan

Para ang rally sa EDSA

At yong mga basura sa Roxas Boulevard

Ay hindi na maragdagan?

Indi Ko Masueat Rang Pinakamasubo Nga Binaeaybay 

(Pasaylo kay Pablo Neruda)

Indi ko masarangan nga isueat rang pinakamasubo nga binaeaybay.

Maskin sa tunga-tunga eon ako’t eangit ag eogta.

Ro imong pagsabat it huo kakon sa may baybayon it Boracay

Samtang gatunod ro adlaw hay sapat eon nga akon nga ikalipay.

Indi ko masarangan nga isueat rang pinakamasubo nga binaeaybay.

Paris makaron nga ugsad ro buean ag maeamig ro huyop it hangin it Disyembre,

Sapat eon para kakon nga magpahiyomhiyom.

Disyembre man kato ro primero nimo nga haru kakon.

Indi ko masarangan nga isueat ko rang pinakamasubo nga binaeaybay.

Maskin indi ko eon haeos maabut ring uyahon agod akon nga pislitpisliton;

O mahutikan ka man lang paris tag bag-o pa eang kita nga nagaumpisa ku atong pangabuhi.

Sapat eon nga makatueog ako kon ginakumkum ko ro singsing nga ginsuksuk mo sang tudlo.

Ag kon mag-abot kid man ro oras nga magtunod ro adlaw

Ag ro gabii hay mag-eapnaag sa bilog ko nga kalibutan,

Indi ko man gihapon pagsueaton ro pinakamasubo ko nga binaeaybay.

Madumduman ko eang ikaw, gahiyomhiyom eon dayon ako.

Hindi Ko Kayang Isulat Ang Pinakamalungkot Kong Tula

(Paumanhin kay Pablo Neruda)

Hindi ko kayang isulat ang pinakamalungkot kong tula.

Kahit na sa gitna pa ako ng langit at lupa.

Ang pagsagot mo ng oo sa akin sa may dalampasigan ng Boracay

Habang lumulubog ang araw ay sapat na upang ako’y lumigaya.

Hindi ko kayang isulat ang pinakamalungkot kong tula.

Katulad ngayong bilog ang buwan at malamig ang simoy ng hangin ng Pebrero.

Sapat na sa akin upang ako’y ngumiti.

Pebrero rin noon ng una mo akong hinalikan.

Hindi ko kayang isulat ang pinakamalungkot kong tula.

Kahit hindi ko na halos maabot ang mukha mo upang pisilpisilin;

O mabulongan man lamang kita katulad noong nagsisimula pa lamang tayong magsama.

Sapat na sa akin na matikom ko ang singsing na isinuot mo sa aking daliri.

At kung sakaling dumating ang oras ng paglubog ng aking araw

At ang gabi’y lumatag sa buong daigdig,

Hindi ko pa rin isusulat ang pinakamalungkot kong tula.

Maalaala lang kita’y mapapangiti na ako agad.

Sa Mga Nagkaeabali Nga Silak

Inay, puwede eon baea kita magpamisa?

Total naga-asaw-asaw eon lang man ag ro baha hay owa eon sa karsada.

Ro linti nga anay nagsiad it eangit hay napaeong eon man.

Ro daeogdog nga anay gabayo kang dughan hay haumpawan eon gid man

Ag ro baybay nga nagwenaeas anay hay nagahueagok eon lang man.

Ro baeangaw nga nagpanago sa kilat ag sa nagahagunos nga hangin

Hay nagahiyumhiyom eon sa sidlangan.

(Pila eon ngani makaron ro baeayran sa misa rikyem?

Si Padre Salve baea gademanda pa gihapon it down payment

Bag-o imaw magsuksok ka anang sutana?)

Sueoron dayon naton sa karsada, sa kaeanasan, sa kagueangan

Ratong mga silak nga nagkaeabali, nagkaeataktak

Sa pageusot sa madamoe ag maitum nga gaeom

Masabwagan eang kita it kahayag.

Kon aton sandang hikit-an

Aton sandang haearan it eab-as ag bag-ong buskad nga sampaguita.

Kon may matipon eon kita nga kuwarta,

Patindugan naton sanda’t graniting rebolto sa plasa.

Toto, indi eang kita anay magpamisa

Ay ro kaagahon hay gaeagiik pa

Ag ro kaeangitan sa bibi’t tueondan,

Sa pag-eunip it adlaw, hay mapueapuea pa.

Owa’t eabot kara, gabaha pa ro dagsa sa karsada ag sa plasa.

Indi kuno ra malempiyuhan it Metro Aides

Ay sinipa eon sanda

Bangud ro gintagana nga inugsweldo kanda

Hay ginsueod sa ibang buesa.

Toto, mayad pa nga mangamuyo eang anay kita

Nga ro nakaeusot nga silak

Sa maitum ag madamoe nga gaeom

Hay indi nagtiurok sa atong tagipusuon.

Sa Mga Nabakling Silahis

Inay, pwede na ba tayong magpamisa?
Total umaambon na at ang baha’y wala na sa kalsada.
Ang kidlat na minsang humiwa ng langit ay napatay na.
Ang kulog na noo’y bumabayo sa aking dibdib ay tumahan na rin
At ang dalampasigang nagwawala noo’y humihilik na.
Ang bahagharing nagtatago sa kidlat at sa Signal Number 5 na hangin
Ay ngumingiti na sa silangan.
(Magkano na nga ba ang bayad sa misa rikyem?
Si Padre Salve ba’y humihingi pa rin ng down payment
Bago niya isuot ang kanyang sutana?)
Suyurin natin sa kalsada, sa taniman, sa kagubatan
Yaong mga silahis na nangagkabali, nangagkahulog
Sa paglusot sa makapal at maitim na ulap
Mahasikan lang tayo ng liwanag.

Kapag nakita natin sila
Handugan natin sila ng sariwa’t bagong pamukadkad na sampaguita.
Kung may maipon na tayong pera,
Patayuan natin sila ng granating rebolto sa plasa.
Toto, huwag muna tayong magpamisa.
Ang bukang-liwayway ay lumalangitngit pa
At ang kalangitan sa gilid ng abot-tanaw
Sa paglubog ng araw ay mapula-pula pa.
Bukod rito, bumabaha pa ang dagsa sa karsada at sa plasa.
Hindi raw ito malinis ng Metro Aide
Dahil sinipa na sila,
Dahil ang nakalaang sahod nila’y
Ipinasok sa bulsa ng iba.
Toto, mabuti pa’y magdasal na lang muna tayo
Na ang nakalusot na silahis
Sa maitim at makapal na ulap

Ay hindi tutusok sa ating puso.

Manggaranon Kita, Bukon Abi?

Manggaranon kita, bukon abi?

Pangutan-a si Heneral.

Sang milyon man lang ro pabaeon kana

Pagretiro nana, bukon abi?

Pangutan-a ro PAGCOR.

Sang bilyon man lang ro gingastos nanda

Para sa andang pangkape-kape, bukon abi?

Pangutan-a ro GSIS pagbakae

Nanda ku mga obra maestra ni Juan Luna.

Milyon-milyon man lang rato, bukon abi?

Ag kon pangutan-on mo pa

Ro mga big boss it mga pulis,

Masarangan gid naton nga magbakae

It mga helicopter nga nagamit eon it mga herodes

Pero sa bayad nga pangbag-o pa, bukon abi?

Manggaranon kita, bukon abi?

Indi mo eang pagtan-awon

Ro mga suldado sa patag-awayan

Nga nagakamang sa mga eunang

Ag nagasuksok it buhuon nga mga bota.

Ag mga bala nga nagabackfire kon paeukpon nanda.

Pasiplatan mo eang ro mga Ati ag mga Badjao

Nga naga-eubog sa mga binit-karsada.

O ro naga-eugod-eogod nga mga magueang nga nagapila

Sa opisina it GSIS agod magbuoe ku andang pensiyon.

Bangod manggaranon kita,

Owa eon it mga hold-aper, carnaper, pickpoketer.

Owa eon man it tonggresman

Sa atong banwa, bukon abi?

Sugiri kami, banwa, sugiri kami.

Manggaranon kita, bukon abi?

Nabuoe mo?

Mayaman Tayo, Di Ba?

Mayaman tayo, di ba?

Itanong mo kay Heneral.

Isang milyon lang naman ang pabaon sa kanya

Nang magretiro siya, di ba?

Itanong mo sa PAGCOR.

Isang bilyon lang naman ang ginastos nila

Para sa pangkape-kape nila, di ba?

Itanong mo sa GSIS nang bilhin nila

Ang mga obra maestra ni Juan luna.

Milyon-milyon lang naman yon, di ba?

At kung itatanong mo pa

Sa mga big boss ng mga pulis,

Kayang-kaya nating bumili

Ng mga helicopter na ginamit na ng mga Herodes

Pero ang bayad ay pangbago pa, di ba?

Mayaman tayo, di ba?

Huwag mo lang tingnan

Ang mga sundalong nasa larangan ng digmaan

Na gumagapang sa putikan

At sumusuot ng butas-butas na mga bota.

At ang balang nagbabackfire kung paputukin nila.

Pasiplatan mo lang ang mga Ati at ang mga Badjao

Na nakahiga sa tabing-kalsada.

O ang mga nakabastong matatanda na pumipila

Sa opisina ng GSIS upang makuha ang mga pinsyon nila.

Dahil mayaman nga tayo,

Wala nang hold-aper, karnaper, kidnaper, pikpaketer

Sa ating bayan, di ba?

Sabihin mo sa amin, bayan.

Sabihin mo sa amin.

Mayaman tayo, di ba?

Kuha mo?

Owa Eo’t Tun-og Ro Kaagahon

Bukon eo’t matin-aw

Ro kaaganhon.

Ginadanggahan ako

Maski owa pa gasilak ro adlaw.

Ro tun-og nga anay

Gakabit-kabit

Sa utbong it daho’t saging

Hay owa eon.

Kanugon,

Indi ko eon imaw

Mahilam-us sa akong uyahon

Agud mapreskuhan

Rang kapoy nga painuino

Sa indi mauntat-untat nga barilan

Sa atong banwa.

Ginaeuok

Ku mapilit nga hangin

Nga gabueabod sa ang liog.

Raya baea

Ro ginansya

Ku pagdasig it makita?

Raya baea ro ipanubli naton

Sa atong mga inapo?

Wala Nang Hamog Ang Madaling Araw

Hindi na malinaw

Ang umaga.

Maalinsangan ang panahon

Kahit hindi pa sumisikat ang araw.

Ang hamog na dating

Bumibitin-bitin

Sa dulo ng dahon ng saging

Ay wala na.

Sayang

Hindi ko na siya

Maipupunas sa aking mukha

Upang mapreskuhan

Ang pagod kong isipan

Sa hindi mapigil-pigilang barilan

Sa ating bayan.

Kinukuga ako

Ng malagkit na hangin

Na pumupulupot sa aking leeg.

Ito ba

Ang tubo

Ng pagpapabilis ng makina?

Ito ba ang ipamana natin

Sa ating mga apo?

Ayaw Eo’t Sugid King Abo Nga Aeanyon

Indi eon magsugid king abo nga aeanyon;

Ginligis eon it golden kuhol ring eanas.

Indi eon maghandum nga makabunit ka pa it pantat;

Tinueon oet-a ron tanan it taiwan.

Indi eon magdamgo nga makasamit ka pa’t kamuros;

Tao ngani kon may binhi pa sa bangko’t IRRI.

Indi eon magpabugae king antiyamis;

Ginhimuebuean eon rato ni Nong Entes.

Ayaw eon magpanumdum nga makaduyan ka pa

Sa handong it nara. Igto eon sa Japan ra tabla.

Ayaw eo’t sugid king abo nga tubas;

Kahapon pa nagkaeam rang tiyan.

Huwag Ng Magyabang Sa Marami Mong Aanihin

Huwag nang magyabang sa marami mong aanihin;

Naligis na ng golden kuhol ang ‘yong palayan.

Huwag nang umasa na makakabingwit ka pa uli ng hito;

Linagok na ‘yon lahat ng taiwan.

Huwag nang mangarap na makatikim ka pa ng kamuros;

Iwan ko kung may binhi pa ang bangko ng IRRI.

Huwag nang magyabang sa ‘yong antiyamis;

Nabalahibuhan na ‘yon ni Kuya Entes.

Huwag nang mag-isip na makakaduyan ka pa

Sa lilim ng nara. Sa Japan na ang kanyang table.

Huwag nang magyabang sa masagana mong aanihin;

Kahapon pa kumakalam ang aking tiyan.

Manog-Uling

Balikda baea, Don Alfredo,

Ro bukid nga inagyan

King chain-saw, pospuro ag wasay.

Tan-awa baea ro anang hitsura—

Mingko likod it kaeaha

Nga  maski kugon

Hay owa eo’t makapyutan.

Ag kon mag-uean

Hay galigid ro kalibutan.

Don Alfredo, bastante baea

Ring ginansiya sa uling

Para isugpon sa naanuran

It tulay nga karsada?

Mang-Uuling

Linungin mo, Don Alfredo,

Ang bundok na dinaanan

Ng chain-saw, pospuro at lagari mo.

Tingnan mo ang kanyang mukha—

Parang likod ng kawali

Na kahit kugon

Ay walang makapitan.

At kung umuulan,

Gumugulong ang mundo.

Don Alfredo, bastante na ba
Ang tubo mo sa uling

Upang ibili ng troso at semento

Upang idugtong sa kalsadang

Natangayan ng tulay?

Sa Pilapil It Tangke

Gatindog ka nga ginaangkit ring bibig

Sa pilapil it tangke ni Don Pepe.

Ginasipadsipad mo ro mga dahon

It bakawan nga anay nagakaeunot

Agod butitihon do mga buto’t

Ueang ag kalampay

Nga nagapasapnay

Sa malinong nga handong.

Nagapaeang-giltak ring bibig

Ay ring bubon nagmaea

Agod patambukon

Ro eukon ni Don Pepe

Agod pabustikon do Hapon

Samtang kita

Kon may nabilin pa nga ueo it eukon

Imaw ro atong bakeon.

Tay Itsong,

Matindog ka eon gid lang baea

Sa pilapil ni Don Pepe?

Sa Pilapil ng Palaisdaan

Nakatayo ka habang kinakagat ang iyong bibig

Sa pilapil ng palaisdaan ni Don Pepe.

Pinupunitpunit mo ang mga dahon

Ng bakawan na dati’y nabubulok

Upang alagaan ang mga similya

Ng talangka at sugpo

Na nagpapaaruga

Sa tahimik na lilim.

Nabiak ang bibig mo

Dahil ang balon mo’y natuyo

Upang patabain

Ang sugpo ni Don Pepe

Upang pabundatin ang Hapon

Samantalang tayo

Kung may matitira pang ulo ng sugpo

Iyon ang ating bibilhin.

Tay Itsong,

Tatayo ka lang ba

Sa pilapil ni Don Pepe?

Bisan Pa

Bisan pa tuslukon Rang unod it adlaw,

Kupkupan Ko man gihapon ro kahapdi

Ku tatlong eansang

Nga igamartilyo sa Akong mga paead ag mga siki

Kon imaw ron man lang ro paagi para Kakon

Maghiliusa ro mga karpentero.

Higupon Ko man gihapon

Ro apdo nga igaduhoe

Sa nagapaeang-giltak Ko nga mga bibig,

Kon imaw ron do pinakamayad nga paagi

Para hugasan ro mga saea it mga pumoeuyo.

Batunon Ko man gihapon

Ro pagbuno it sibat sa akong gusok

Kon imaw ron do mayad nga paagi

Agod mabuksan

Ro andang pagtuo Kakon.

Ag kon kabigon gid man Ako’t kamatayon makaron,

Batunon Ko man gihapon it may pagyuhum

Ay sa madaling tyempo

Magaiba Ako kimo

Nga owa’t katapusan sa kaeangitan

Suno sa Kasueatan.

Kahit Na

Kahit tusukin pa ang Aking laman ng araw,
Yayakapin Ko pa rin ang hapdi
Ng tatlong pakong
Imamartilyo sa Aking mga palad at mga paa
Kung iyon lang ang paraan
Upang ang mga anluwagi’y
Makiisa sa Akin.

Lunukin Ko pa rin
Ang apdo na isalansan
Sa may putok Kong mga labi
Kung iyon lang ang pinakamagaling na paraan
Upang hugasan ang kasalanan ng sanglibutan.
Kabigin Ko pa rin
Ang pagsaksak ng sibat sa Aking tadyang
Kung iyon lang ang paraan upang mabuksan
Ang pananampalataya sa Akin.

At kung sakaling hilahin na Ako ngayon ng kamatayan,
Tatanggapin Ko pa rin ng may ngiti
Dahil sa madaling panahon
Sasama Ako sa iyo
Ng walang hanggan doon sa kalangitan
Ayon sa Banal na Kasulatan.

Karimlan
Ni Melchor F. Cichon
Hindi lang
Maputik at madulas
Ang ating mga daan,
Kundi mapula-pula pa,
Dahil sa mga dugong dumanak
Mula sa mga tirahang tinokhang
At sa mga taong nakatsinelas sa daan.
Ito marahil ang gilid
Ng sinasabing:
“I am sorry”
at “I apologize”
Sa mga nabuwal
Na walang kaalam-alam sa druga.
Samantala….
Habang naghahalakhakan ang mga diyos-diyosan
Ng mga druga,
Tuloy-tuloy ang pagluluha at pagdarasal
Ng mga taong nawalan
Ng kanilang ama, ina, anak, kapatid, kamag-anak
Na sana’y tapusin na itong karimlan.